Absenoldeb a Thâl Statudol Rhieni mewn Profedigaeth

Printable version

1. Trosolwg

Efallai y gallwch chi a’ch partner gymryd amser o’r gwaith os bydd eich plentyn yn marw cyn iddo droi’n 18 oed, neu os cewch farw-enedigaeth ar ôl 24 wythnos o feichiogrwydd.

Rhaid i’r farwolaeth neu’r farw-enedigaeth fod wedi digwydd ar neu ar ôl:

  • 6 Ebrill 2020 os ydych yn gyflogedig yng Nghymru, Lloegr neu’r Alban
  • 6 Ebrill 2022 os ydych yn gyflogedig yng Ngogledd Iwerddon

Mae’r dudalen hon ar gael hefyd yn Saesneg (English).

Efallai y gallwch gael absenoldeb, tâl neu’r ddau. Mae’n bosibl y byddwch yn gymwys ar gyfer:

  • Absenoldeb Rhieni Mewn Profedigaeth
  • Tâl Statudol Rhieni mewn Profedigaeth

Mae rheolau ynghylch pryd y cewch gymryd eich absenoldeb a’ch tâl a sut i hawlio.

Hawliau cyflogaeth tra ydych ar absenoldeb

Mae’ch hawliau cyflogaeth wedi’u diogelu tra ydych ar Absenoldeb Rhieni mewn Profedigaeth. Mae hyn yn cynnwys eich hawl i’r canlynol:

  • cael codiadau cyflog
  • cronni gwyliau
  • dychwelyd i’r gwaith

2. Yr hyn y gallwch ei gael

Efallai y gallwch gael naill ai Absenoldeb Rhieni mewn Profedigaeth neu Dâl Statudol Rhieni mewn Profedigaeth, neu’r ddau.

Absenoldeb Rhieni mewn Profedigaeth

Gallwch gymryd absenoldeb o 2 wythnos o ddiwrnod cyntaf eich cyflogaeth ar gyfer pob plentyn sydd wedi marw neu a oedd yn farw-anedig os ydych yn gymwys.

Gallwch gymryd:

  • 2 wythnos gyda’i gilydd
  • 2 wythnos o absenoldeb ar wahân
  • un wythnos o absenoldeb yn unig

Wythnos yw union nifer y diwrnodau yr ydych fel arfer yn gweithio mewn wythnos.

Enghraifft Byddai wythnos o Absenoldeb Rhieni mewn Profedigaeth yn 2 ddiwrnod os ydych yn gweithio ar ddydd Llun a dydd Mawrth yn unig.

Mae’r absenoldeb:

  • yn gallu dechrau ar ddyddiad y farwolaeth neu’r farw-enedigaeth, neu ar ôl hynny
  • yn gorfod dod i ben cyn pen 56 wythnos i ddyddiad y farwolaeth neu’r farw-enedigaeth

Cymryd absenoldeb gyda mathau eraill o absenoldeb statudol

Os ydych yn cymryd math arall o absenoldeb statudol (er enghraifft, absenoldeb mamolaeth neu absenoldeb tadolaeth) pan mae’r plentyn yn marw neu pan mae marw-enedigaeth yn digwydd, mae’n rhaid i’ch Absenoldeb Rhieni mewn Profedigaeth ddechrau ar ôl i’r absenoldeb arall ddod i ben, ond does dim rhaid ei gymryd yn union ar ôl hynny. Mae hyn yn cynnwys os yw’r absenoldeb statudol ar gyfer plentyn arall.

Os yw dechrau math arall o absenoldeb statudol yn torri ar draws eich Absenoldeb Rhieni mewn Profedigaeth, gallwch gymryd eich hawl i Absenoldeb Rhieni mewn Profedigaeth sy’n weddill ar ôl i’r absenoldeb arall hwnnw ddod i ben.

Er hynny, rydych yn dal i orfod cymryd eich Absenoldeb Rhieni mewn Profedigaeth sy’n weddill cyn pen 56 wythnos i ddyddiad y farwolaeth neu’r farw-enedigaeth.

Gallwch gymryd Absenoldeb Rhieni mewn Profedigaeth rhwng cyfnodau o absenoldeb ar y cyd i rieni a drefnwyd gennych cyn i’r plentyn farw. Mae hyn yn cynnwys os yw’r absenoldeb ar y cyd i rieni ar gyfer plentyn arall.

Tâl Statudol Rhieni mewn Profedigaeth

Byddwch yn gallu cael naill ai £184.03 yr wythnos neu 90% o’ch enillion wythnosol cyfartalog (pa un bynnag sydd isaf) os ydych yn gymwys.

Mae unrhyw arian a gewch yn cael ei dalu yn yr un ffordd â’ch cyflog, er enghraifft yn wythnosol neu’n fisol, ynghyd â didyniadau ar gyfer treth ac Yswiriant Gwladol.

3. Gwirio a ydych yn gymwys

Er mwyn bod yn gymwys ar gyfer Absenoldeb Rhieni mewn Profedigaeth a Thâl Statudol Rhieni mewn Profedigaeth, rhaid i chi fodloni’r meini prawf fel rhiant (gan gynnwys a oedd gennych gyfrifoldeb o ddydd i ddydd) ac fel cyflogai. Efallai na fyddwch yn gymwys ar gyfer y ddau, yn dibynnu ar eich amgylchiadau.

Os oeddech yn rhiant i’r plentyn neu’n bartner i’r rhiant

Gallech fod yn gymwys os oeddech, ar adeg marwolaeth neu farw-enedigaeth y plentyn:

  • yn rhiant i’r plentyn neu’r baban – naill ai’n fiolegol, yn fabwysiadol, neu’n rhiant i blentyn a aned i fam fenthyg
  • yn bartner i riant y plentyn neu’r baban

Ni fydd rhieni biolegol y plentyn neu’r baban yn gymwys ar gyfer Absenoldeb Rhieni mewn Profedigaeth na Thâl Statudol Rhieni mewn Profedigaeth ar ôl i orchymyn mabwysiadu neu orchymyn rhiant gael ei wneud, oni bai bod gorchymyn cyswllt ar waith.

Os oedd gennych chi neu’ch partner gyfrifoldeb o ddydd i ddydd am y plentyn

Gallech fod yn gymwys os yw’r naill a’r llall o’r canlynol yn berthnasol:

  • roedd y plentyn neu’r baban yn byw gartref gyda chi am 4 wythnos barhaus, gan ddod i ben ar ddyddiad y farwolaeth
  • roedd gennych chi neu’ch partner gyfrifoldeb o ddydd i ddydd am ofal y plentyn neu’r baban yn ystod yr adeg honno

Os oeddech chi neu’ch partner yn cael eich talu i ofalu am y plentyn neu’r baban, nid ydych yn gymwys ar gyfer absenoldeb na thâl oni bai bod unrhyw un o’r canlynol yn berthnasol:

  • roeddech yn rhiant maeth a oedd yn cael ffi neu lwfans gan awdurdod lleol
  • roeddech yn cael eich ad-dalu am dreuliau mewn perthynas â gofalu am y plentyn neu’r baban
  • roeddech yn cael taliadau o dan delerau ewyllys neu ymddiriedolaeth ar gyfer gofal y plentyn neu’r baban

Nid ydych yn gymwys os oedd un o rieni’r plentyn neu’r baban, neu rywun a oedd â chyfrifoldeb rhiant (cyfrifoldebau rhiant yn yr Alban) ar gyfer y plentyn, hefyd yn byw ar yr aelwyd.

Os oeddech chi neu’ch partner yn rhiant mabwysiadol

Rydych yn gymwys ar gyfer tâl neu absenoldeb:

  • ar ôl i’r gorchymyn mabwysiadu gael ei roi
  • cyn i’r gorchymyn mabwysiadu gael ei wneud, os cafodd y plentyn ei leoli gyda chi ac nad amharwyd ar y lleoliad (er enghraifft, y plenty yn cael ei leoli rywle arall dros dro) ac na stopiwyd y lleoliad chwaith

Os oeddech chi neu’ch partner yn rhiant mabwysiadol i blentyn o’r tu allan i’r Deyrnas Unedig

Os oeddech chi neu’ch partner yn mabwysiadu plentyn o’r tu allan i’r Deyrnas Unedig ac nad oedd y gorchymyn mabwysiadu eto wedi ei wneud, gallech fod yn gymwys o hyd. Rhaid i’r naill a’r llall o’r canlynol fod yn berthnasol:

  • roedd y plentyn yn byw gyda chi ar ôl cyrraedd y Deyrnas Unedig
  • mae gennych yr ‘hysbysiad swyddogol’ sy’n cadarnhau eich bod yn cael mabwysiadu

Os cawsoch chi neu’ch partner faban gyda chymorth rhiant benthyg

Rydych yn gymwys ar gyfer tâl neu absenoldeb:

  • ar ôl i orchymyn rhiant gael ei wneud
  • cyn i orchymyn rhiant gael ei wneud os oeddech wedi gwneud cais – neu wedi bwriadu gwneud cais – am orchymyn rhiant cyn pen 6 mis i enedigaeth y plentyn a’ch bod yn disgwyl i’r gorchymyn gael ei roi

Absenoldeb Rhieni mewn Profedigaeth

I gael Absenoldeb Rhieni mewn Profedigaeth, rhaid i chi hefyd:

  • cael eich ystyried yn gyflogai – does dim ots pa mor hir rydych wedi gweithio i’ch cyflogwr
  • rhoi rhybudd i’ch cyflogwr ynghylch Absenoldeb Rhieni mewn Profedigaeth

Tâl Statudol Rhieni mewn Profedigaeth

I gael Tâl Statudol Rhieni mewn Profedigaeth, mae’n rhaid i chi fod wedi’ch cyflogi’n barhaus gan eich cyflogwr am o leiaf 26 wythnos hyd at ddiwedd yr ‘wythnos berthnasol’. Yr ‘wythnos berthnasol’ yw’r wythnos (sy’n dod i ben gyda dydd Sadwrn) yn union cyn wythnos y farwolaeth neu’r farw-enedigaeth.

Rhaid i’r canlynol hefyd fod yn berthnasol i chi:

  • rydych yn dal i fod wedi’ch cyflogi hyd at y diwrnod mae’r plentyn yn marw neu’n farw-enedigol
  • rydych yn ennill, ar gyfartaledd, £123 yr wythnos cyn treth (gros) dros gyfnod o 8 wythnos
  • rydych yn rhoi’r rhybudd a’r wybodaeth gywir i’ch cyflogwr ynghylch Tâl Statudol Rhieni mewn Profedigaeth

Os ydych fel arfer yn ennill £123 neu fwy yr wythnos ar gyfartaledd, a gwnaethoch ond ennill llai mewn rhai wythnosau oherwydd cawsoch eich talu ond nad oeddech yn gweithio (‘ar ffyrlo’ o dan y Cynllun Cadw Swyddi yn sgil Coronafeirws), gallech fod yn gymwys o hyd.

4. Sut i hawlio

Mae gennych 56 wythnos i gymryd Absenoldeb Rhieni mewn Profedigaeth neu i hawlio Tâl Statudol Rhieni mewn Profedigaeth drwy eich cyflogwr. Mae hyn yn dechrau o ddyddiad marwolaeth y plentyn.

Absenoldeb Rhieni mewn Profedigaeth

Gallwch gymryd 2 wythnos o absenoldeb ar un tro neu gallwch eu cymryd dros ddwy wythnos ar wahân.

Rhennir y 56 wythnos yn 2 gyfnod:

  • o ddyddiad marwolaeth neu farw-enedigaeth y plentyn hyd at 8 wythnos ar ôl hynny
  • 9 i 56 wythnos ar ôl dyddiad marwolaeth neu farw-enedigaeth y plentyn

Rhaid i chi roi rhybudd i’ch cyflogwr cyn i chi gymryd Absenoldeb Rhieni mewn Profedigaeth. Mae faint o rybudd y mae’n rhaid i chi ei roi yn dibynnu ar ba bryd rydych yn cymryd yr absenoldeb.

0 i 8 wythnos ar ôl marwolaeth neu farw-enedigaeth y plentyn

Mae’n rhaid i chi roi rhybudd i’ch cyflogwr cyn y byddech fel arfer yn dechrau’r gwaith ar ddiwrnod cyntaf yr wythnos neu’r wythnosau yr ydych yn dymuno eu cymryd o’r gwaith.

9 i 56 wythnos ar ôl marwolaeth neu farw-enedigaeth y plentyn

Mae’n rhaid i chi roi o leiaf un wythnos o rybudd i’ch cyflogwr cyn dechrau’r wythnos neu’r wythnosau yr ydych yn dymuno eu cymryd i ffwrdd o’r gwaith.

Rhoi rhybudd i’ch cyflogwr

Mae’n rhaid i chi roi gwybod i’ch cyflogwr am y canlynol:

  • dyddiad marwolaeth neu farw-enedigaeth y plentyn
  • pryd yr hoffech i’ch Absenoldeb Rhieni mewn Profedigaeth ddechrau
  • faint o absenoldeb rydych yn ei gymryd – naill ai 1 neu 2 wythnos

Gallwch siarad â’ch cyflogwr dros y ffôn, gadael lleisbost, anfon neges testun neu e-bost. Does dim rhaid i chi roi rhybudd ysgrifenedig iddo (er enghraifft drwy ffurflen neu lythyr).

Does dim angen i chi roi tystiolaeth o farwolaeth neu farw-enedigaeth.

Tâl Statudol Rhieni mewn Profedigaeth

Rhaid i chi ofyn am Dâl Statudol Rhieni mewn Profedigaeth cyn pen 28 diwrnod, gan ddechrau o ddiwrnod cyntaf yr wythnos yr ydych yn hawlio’r taliad amdani.

Bob tro y byddwch yn hawlio, rhaid i chi roi’r wybodaeth ganlynol i’ch cyflogwr yn ysgrifenedig (er enghraifft llythyr, e-bost neu ffurflen):

  • eich enw
  • dyddiadau’r cyfnod rydych am hawlio Tâl Statudol Rhieni mewn Profedigaeth
  • dyddiad marwolaeth neu farw-enedigaeth y plentyn

Bydd angen i chi hefyd roi ‘datganiad’ i’ch cyflogwr i gadarnhau eich bod yn gymwys oherwydd eich perthynas â’r plentyn neu’r baban. Dim ond unwaith y mae’n rhaid i chi lenwi hwn, pan fyddwch yn gofyn am dâl y tro cyntaf.

Llenwi’r datganiad

Gallwch wneud y canlynol:

Unwaith y byddwch wedi llenwi’ch datganiad, bydd angen i chi ei anfon at eich cyflogwr. Bydd eich cyflogwr wedyn yn gwirio’ch gwybodaeth a’ch cymhwystra.

5. Canslo’ch absenoldeb neu’ch tâl

Gallwch newid eich meddwl a chanslo’ch Absenoldeb Rhieni mewn Profedigaeth neu’ch Tâl Statudol Rhieni mewn Profedigaeth os ydych wedi rhoi mwy na’r rhybudd angenrheidiol i’ch cyflogwr ynghylch naill ai gymryd absenoldeb neu hawlio tâl.

Er mwyn canslo’ch Absenoldeb Rhieni mewn Profedigaeth neu’ch Tâl Statudol Rhieni mewn Profedigaeth, bydd yn rhaid i chi roi gwybod i’ch cyflogwr. Mae pennu pryd y mae angen i chi rhoi gwybod iddo yn dibynnu ar ba bryd y mae disgwyl i’ch absenoldeb neu’ch tâl ddechrau.

Absenoldeb Rhieni mewn Profedigaeth

Os yw’ch absenoldeb i fod i ddechrau cyn pen 8 wythnos i’r farwolaeth neu’r farw-enedigaeth, rhaid i chi roi gwybod i’ch cyflogwr am y canslo – a hynny heb fod yn hwyrach na’r amser y byddech fel arfer yn dechrau’r gwaith ar ddiwrnod cyntaf yr absenoldeb a gynlluniwyd.

Os yw’ch absenoldeb i fod i ddechrau 9 wythnos neu’n hwyrach ar ôl y farwolaeth neu’r farw-enedigaeth, rhaid i chi roi gwybod i’ch cyflogwr ddim hwyrach nag un wythnos cyn dechrau’r absenoldeb a gynlluniwyd.

Os ydych yn canslo’ch absenoldeb, gallwch ei aildrefnu os rhowch y rhybudd cywir i’ch cyflogwr.

Tâl Statudol Rhieni mewn Profedigaeth

Os oedd eich tâl i fod i ddechrau cyn pen 8 wythnos i farwolaeth neu farw-enedigaeth y plentyn, rhaid i chi roi rhybudd i’ch cyflogwr ar ddiwrnod cyntaf yr wythnos rydych am ei chanslo.

Os oedd eich tâl i fod i ddechrau 9 wythnos neu’n hwyrach ar ôl marwolaeth neu farw-enedigaeth y plentyn, rhaid i chi roi gwybod i’ch cyflogwr eich bod yn dymuno’i ganslo un wythnos cyn bod eich tâl i fod i ddechrau.