Lwfans Priodasol

Printable version

1. Sut mae’n gweithio

Mae’r Lwfans Priodasol yn caniatáu i chi drosglwyddo £1,260 o’ch Lwfans Personol i’ch priod neu bartner sifil.

Gall hyn ostwng treth eich priod neu bartner sifil hyd at £252 yn ystod y flwyddyn dreth (6 Ebrill i 5 Ebrill y flwyddyn nesaf).

Mae’r canllaw hwn hefyd ar gael yn Saesneg.

I elwa fel pâr, fel arfer mae’n rhaid i chi (fel yr unigolyn â’r cyflog isaf) gael incwm llai na’ch Lwfans Personol - £12,570 yw hyn fel arfer.

Gallwch gyfrifo faint o dreth y gallech ei chadw fel cwpl. Dylech ffonio Gwasanaeth Cwsmeriaid Cymraeg CThEM yn lle hynny os ydych yn cael incwm arall fel difidendau, cynilion neu fuddiannau o’ch swydd. Gallwch hefyd ffonio os nad ydych yn gwybod beth yw’ch incwm trethadwy.

Pan fyddwch yn trosglwyddo rhywfaint o’ch Lwfans Personol i’ch gŵr, gwraig neu bartner sifil, mae’n bosibl y bydd yn rhaid i chi dalu mwy o dreth eich hun, ond gallech ddal i dalu llai fel cwpl.

Enghraifft

Eich incwm yw £11,500 a’ch Lwfans Personol yw £12,570, felly nid ydych yn talu treth.

Incwm eich partner yw £20,000 a’i Lwfans Personol yw £12,570, felly mae’n talu treth ar £7,430 (ei ‘incwm trethadwy’). Mae hyn yn golygu fel cwpl eich bod yn talu Treth Incwm ar £7,430.

Pan fyddwch yn hawlio Lwfans Priodasol, byddwch yn trosglwyddo £1,260 o’ch Lwfans Personol i’ch partner. Mae’ch Lwfans Personol yn dod i £11,310 ac mae’ch partner yn cael ‘credyd treth’ ar £1,260 o’i incwm trethadwy.

Mae hyn yn golygu y byddwch nawr yn talu treth ar £190, ond dim ond ar £6,170 y bydd eich partner yn talu treth. Fel cwpl rydych yn elwa, gan yr ydych ond yn talu Treth Incwm ar £6,360 yn hytrach na £7,430, sy’n arbed £214 mewn treth i chi.

Pwy all wneud cais

Gallwch elwa o’r Lwfans Priodasol os yw’r canlynol i gyd yn gymwys:

  • rydych yn briod neu mewn partneriaeth sifil
  • nid ydych yn talu Treth Incwm neu mae’ch incwm o dan eich Lwfans Personol (fel arfer £12,570)
  • mae’ch partner yn talu Treth Incwm ar y gyfradd sylfaenol, sydd fel arfer yn golygu bod incwm eich partner rhwng £12,571 a £50,270 cyn iddo gael Lwfans Priodasau

Ni allwch hawlio Lwfans Priodasol os ydych yn byw gyda’ch gilydd ond nad ydych yn briod neu mewn partneriaeth sifil.

Os ydych yn yr Alban, mae’n rhaid i’ch partner dalu’r gyfradd gychwynnol, sylfaenol neu ganolradd, sydd fel arfer yn golygu bod ei incwm rhwng £12,571 a £43,662.

Ni fydd yn effeithio ar eich cais am Lwfans Priodas os ydych chi neu’ch partner:

Os cawsoch chi neu’ch partner eich geni cyn 6 Ebrill 1935, efallai y byddwch yn elwa mwy fel cwpl drwy wneud cais am y Lwfans Pâr Priod (yn Saesneg) yn lle hynny.

Ni allwch gael y Lwfans Priodasol a’r Lwfans Pâr Priod ar yr un pryd.

Ôl-ddyddio’ch hawliad

Gallwch ôl-ddyddio’ch hawliad i gynnwys unrhyw flwyddyn dreth ers 5 Ebrill 2020 pan oeddech yn gymwys i gael y Lwfans Priodasol.

Bydd bil treth eich partner yn cael ei ostwng yn dibynnu ar gyfradd y Lwfans Personol am y blynyddoedd rydych yn eu hôl-ddyddio.

Os bu farw eich partner ers 5 Ebrill 2020, gallwch hawlio o hyd - ffoniwch Wasanaeth Cwsmeriaid Cymraeg CThEM. Os mai’ch partner oedd yn ennill yr incwm lleiaf, y person oedd yn gyfrifol am reoli ei faterion treth ddylai ffonio.

Dod â’r Lwfans Priodasol i ben

Bydd eich Lwfans Personol yn trosglwyddo’n awtomatig i’ch partner bob blwyddyn nes i chi ganslo’r Lwfans Priodasol - er enghraifft os bydd eich incwm yn newid neu os daw’ch perthynas i ben.

2. Sut i wneud cais

Gallwch wneud cais am Lwfans Priodasol ar-lein. Mae’n rhad ac am ddim i wneud cais.

Os nad oes gan y ddau ohonoch incwm ar wahân i’ch cyflog, yna dylai’r person sy’n ennill y lleiaf wneud yr hawliad.

Os bydd y naill neu’r llall ohonoch yn cael incwm arall, fel difidendau neu gynilion, mae’n bosibl y bydd angen i chi gyfrifo pwy ddylai hawlio. Gallwch ffonio Gwasanaeth Cwsmeriaid Cymraeg CThEM os ydych yn ansicr.

Bydd newidiadau i’ch Lwfansau Personol yn cael eu hôl-ddyddio i ddechrau’r flwyddyn dreth (6 Ebrill) os bydd eich cais yn llwyddiannus.

Ffyrdd eraill o wneud cais

Os na allwch wneud cais ar-lein, gallwch wneud cais:

Sut mae eich Lwfansau Personol yn newid

Bydd Cyllid a Thollau EM (CThEM) yn rhoi’r lwfans rydych wedi’i drosglwyddo i’ch partner naill ai:

  • drwy newid ei god treth - gall hyn gymryd hyd at 2 fis
  • pan fydd yn anfon ei Ffurflen Dreth Hunanasesiad

Os yw’ch Lwfans Personol newydd yn is na’ch incwm ar ôl i chi wneud hawliad, mae’n bosibl y bydd yn rhaid i chi dalu rhywfaint o dreth incwm. Fodd bynnag, mae’n bosibl y byddwch yn dal i elwa fel cwpl.

Sut bydd eich cod treth yn newid

Byddwch chi a’ch partner yn cael codau treth newydd sy’n adlewyrchu’r lwfans a drosglwyddwyd. Bydd eich cod treth yn gorffen gyda’r canlynol:

  • ‘M’ os ydych yn cael y lwfans
  • ‘N’ os ydych yn trosglwyddo’r lwfans

Bydd eich cod treth hefyd yn newid os ydych yn gyflogedig neu’n cael pensiwn.

3. Os yw’ch amgylchiadau’n newid

Mae’n rhaid i chi ganslo Lwfans Priodas os oes unrhyw un o’r canlynol yn berthnasol:

  • mae’ch perthynas yn dod i ben - oherwydd eich bod wedi ysgaru, wedi gorffen (‘diddymu’) eich partneriaeth sifil neu wedi gwahanu’n gyfreithiol
  • mae’ch incwm yn newid ac nid ydych yn gymwys mwyach
  • nid ydych am hawlio mwyach

Os bydd eich incwm yn newid ac nad ydych yn siŵr a ddylech barhau i hawlio, ffoniwch Wasanaeth Cwsmeriaid Cymraeg CThEM.

Sut i ganslo

Gall y naill neu’r llall ohonoch ganslo os yw’ch perthynas wedi dod i ben.

Os ydych yn canslo am reswm arall, mae’n rhaid i’r person a wnaeth yr hawliad ganslo.

Ar-lein

Gallwch ganslo Lwfans Priodasol ar-lein. Gofynnir i chi i brofi pwy ydych gan ddefnyddio gwybodaeth sydd ym meddiant CThEM amdanoch chi.

Dros y ffôn

Cysylltwch ag ymholiadau Lwfans Priodasol i ganslo neu gael help.

Gwasanaeth Cwsmeriaid Cymraeg CThEM
Ffôn: 0300 200 1900
Rhif ffôn o’r tu allan i’r DU: +44 300 200 1900
Dydd Llun i ddydd Gwener: 08:30 – 17:00
Rhagor o wybodaeth am gostau galwadau

Ar ôl i chi ganslo

Os byddwch yn canslo oherwydd newid mewn incwm, bydd y lwfans yn rhedeg hyd at ddiwedd y flwyddyn dreth (5 Ebrill).

Os yw’ch perthynas wedi dod i ben, gellir ôl-ddyddio’r newid i ddechrau’r flwyddyn dreth (6 Ebrill).

Gallai hyn olygu eich bod chi neu’ch partner yn tandalu treth am y flwyddyn.

Os yw’ch partner yn marw

Os yw’ch partner yn marw ar ôl i chi drosglwyddo rhywfaint o’ch Lwfans Personol iddo:

  • caiff ei ystâd ei drin fel bod ganddo’r Lwfans Personol sydd wedi’i gynyddu
  • bydd eich Lwfans Personol yn dychwelyd i’r swm arferol

Enghraifft

Mae’ch incwm yn £8,000 a gwnaethoch drosglwyddo £1,260 o’ch lwfans i’ch partner. Gwnaeth hyn eich lwfans yn £11,310 a lwfans eich partner yn £13,830.

Ar ôl ei farwolaeth, bydd Lwfans Personol yr ystâd yn parhau i fod yn £13,830 a’ch un chi’n dychwelyd i £12,570.

Os trosglwyddodd eich partner rywfaint o’i Lwfans Personol i chi cyn iddo farw:

  • bydd eich Lwfans Personol yn parhau ar y lefel uchaf tan ddiwedd y flwyddyn dreth (5 Ebrill)
  • caiff ei ystâd ei drin fel bod ganddo’r swm is

Enghraifft

Trosglwyddodd eich partner £1,260 i’ch Lwfans Personol, gan wneud ei lwfans yn £11,310 a’ch un chithau yn £13,830.

Ar ôl ei farwolaeth, mae’ch Lwfans Personol yn parhau i fod yn £13,830 hyd at 5 Ebrill ac yna’n dychwelyd i’r swm arferol. Caiff ei ystâd ei drin fel bod ganddo Lwfans Personol o £11,310.